Month: August 2023

เปาโล สิลาส กับทิโมธีน้องใหม่

นิมิตเรื่องชาวมาซิโดเนีย

บาดแผลที่นำชีวิตใหม่

• 

เปาโล สิลาส กับทิโมธีน้องใหม่
กิจการ 16:1-3
จำได้ไหมที่เมืองลิสตรา เปาโลเคยถูกหินขว้าง ถูกลากออกมาจากเมือง เปาโลไม่ได้กลัวว่าจะถูกขว้างอีกหรือไม่ และที่นั่นได้พบกับชายคนหนึ่งที่เป็นลูกครึ่งกรีกยิว และดูเหมือนว่าจะเป็นคนที่รับใช้พระเจ้าได้ แต่เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาโลกแตกของยิวในเรื่องสุหนัต ท่านจึงขอให้ทิโมธีเข้าสุหนัตเสีย เป็นการตัดไฟต้นลม
เพราะทิโมธีจะต้องเป็นผู้นำต่อไป จะได้ไม่มีเรื่องแบบนี้ทำให้คนสับสนอีก คือจริง ๆ ไม่ทำสุหนัตก็ไม่ผิด แต่การป้องกันแบบนี้ก็ไม่ผิดเช่นกัน
ทิโมธี ชื่อของเขาแปลว่า คนที่ให้เกียรติพระเจ้า … และต่อมาเราจะเห็นว่าทิโมธีเป็นผู้รับใช้ร่วมกับเปาโลที่มีความคิดเดียวใจเดียวกัน ดูฟิลิปปี……… 2 ทิโมธี 1:5 เขาเป็นลูกหลานคริสเตียน มีการเลี้ยงดูมาในทางของพระเจ้าเป็นอย่างดี
กิจการ 16:4-5
ต่อมาทั้งเปาโล สิลาสและทิโมธีก็ได้เดินทางไปเยี่ยมเยียน หนุนใจ สั่งสอนพี่น้อง โดยที่ท่านได้รับรองการตัดสินใจของผู้ปกครองในกรุงเยรูซาเล็ม (ในเรื่องความเชื่อของพี่น้องต่างชาติที่ไม่ต้องมารักษากฎบัญญัติของโมเสส)
คริสตจักรได้เชื่อฟังสิ่งที่บอก และพวกเขาเข้มแข็งขึ้น เป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน มีคนเข้ามาพบพระเจ้า และเปลี่ยนชีวิตมากขึ้นทุกวัน

นิมิตเรื่องชาวมาซิโดเนีย
กิจการ 16:6-8
แล้วพระวิญญาณของพระเจ้าทรงนำพวกเขาไม่ให้ประกาศในแคว้นเอเชียอีกต่อไป
จึงเดินทางไปยังฟรีเจีย กาลาเทีย ..​พวกเขาเดินทางต่อไปมิเซีย และอยากไปต่อบิธิเนียด้านเหนือของแคว้นกาลาเทีย แต่พระเจ้าทรงห้ามเอาไว้ เปาโลกระวนกระวายว่านี่มันเรื่องอะไรกัน พวกเขาอยากที่จะไปให้ทั่ว ๆ ประกาศให้ทุกเมืองในแถบนั้น
กิจการ 16:9-10
แล้วคืนหนึ่งที่เมืองโตรอัส เปาโลก็เห็นนิมิตว่ามีชายคนหนึ่งขอร้องให้ไปมาซิโดเนียซึ่งต้องข้ามทะเลไปทางตะวันตก พระเจ้าทรงปิดทางหลาย ๆ ทางเพื่อให้ทั้งสามมุ่งหน้าไปอีกที่ ซึ่งพระองค์ทรงเตรียมไว้ เมื่อเข้าใจแบบนี้ เปาโลก็ไม่สงสัยอะไรอีก ทั้งสามเห็นพ้องต้องกัน
เมืองโตรอัสเป็นเมืองหน้าด่านของเอเชีย ที่ใกล้ชิดยุโรปมาก
กิจการ 16:11-13
นี่เป็นครั้งแรกที่พระกิตติคุณเข้าไปปลูกและเกิดผลในชายแดนยุโรป และเขาไปถึงเมืองเนอาโปลิส และไปต่อยังเมืองฟีลิปปี
แน่นอนที่เปาโลต้องการเข้าไปศาลาธรรม แต่ดูเหมือนไม่มีศาลาธรรมยิวในเมืองนั้น (เป็นธรรมเนียมในเมืองต่างชาติว่า จะต้องมีชายยิว 10 คนขึ้นไปจึงจะสร้างศาลาธรรมขึ้นมา) ที่เมืองนั้นพวกเขาไปนอกเมืองริมน้ำ ได้เจอพวกผู้หญิงที่มาชุมนุมกัน คนยิวที่อยู่ต่างประเทศมักจะออกไปอธิษฐานกับพระเจ้าริมน้ำ เหมือนในสดุดี 137:1
เอ.. ในนิมิตเห็นผู้ชาย แต่กลับมาเจอผู้หญิงที่มาชุมนุมกันอยู่ ทั้งสามต้องการไปอธิษฐานแต่กลับเจอโอกาสที่จะพูดเรื่องพระเยซู.. แม้โลกโบราณจะเป็นโลกที่ชายเป็นใหญ่ แต่เปาโลรู้อยู่แล้วว่า ในพระเจ้าทุกคนเท่ากัน ไม่มีกรีก ยิว ชายหรือหญิงที่จะโดดเด่นในสายพระเนตรของพระเจ้า
กิจการ 16:14-15
ลิเดียเป็นนักธุรกิจหญิงขายผ้าสีม่วง (เป็นผ้าที่บอกให้รู้ว่า ขายให้กับคนชั้นสูงของอาณาจักรโรม) ที่มาจากเมืองทิยาธิรา ซึ่งอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ เธอมาพร้อมกับคนในครอบครัวด้วย และพระเจ้าทรงเปิดใจของเธอ… ตรงนี้สำคัญ.. เปาโลกล่าวพระคำ ลิเดียตั้งใจฟัง และพระเจ้าทรงเปิดใจ เธอรับเชื่อและรับบัพติศมาริมน้ำนั้นทันที แล้วยังต้อนรับผู้รับใช้ของพระเจ้าให้พักที่บ้านด้วย โดยใช้คำที่สุภาพ น่าฟัง เธอวิงวอนจนขัดไม่ได้ นี่หมายความว่า เปาโล สิลาส ทิโมธีมีที่พักพร้อมที่จะออกประกาศต่อไปในเมืองนี้
คนแรกที่รับเชื่อพระเจ้าในฟีลิปปี จึงเป็นสตรีที่มีครอบครัวใหญ่.. ขอบคุณพระเจ้า
น่าสนใจว่า ลิเดีย เป็นคนที่ทำงานกับชนชั้นสูง และเธอเองมีบ้านของตนเอง เธอไม่ใช่ทาส แต่เป็นบ้านที่มีที่ทางพอที่จะรับแขกได้ด้วย
กิจการ 16:16-18
แล้วในวันหนึ่ง ทั้งสามเดินไปยังที่อธิษฐาน ก็ได้เจอกับทาสหญิงของกลุ่มหมอดู พวกหมอดูใช้เธอทำนายอนาคต และก็เก็บเงินจากผู้คน เธอรบกวนพวกเขาด้วยการพูดความจริง แต่เป็นความจริงที่ทำให้พวกเขาดูเหมือนเป็นพวกเดียวกับหมอดู ทำราวกับว่าซาตานช่วยโฆษณา ประกาศงานของพระเจ้าแทน นี่เป็นการพูดเรื่องพระเจ้าด้วยวิญญาณที่ต่อต้านพระองค์
กิจการ 16:18b-19
ก็ทนกันมาหลายวันจนกระทั่งเปาโลไม่ทนอีกต่อไป เปาโลหันไปไล่ผีออกจากเธอ และมันก็ออกทันที ไม่มีการต่อต้านใด ๆ ทำให้นางทาสผู้นี้กลายเป็นคนปกติ เราไม่ทราบว่า เธอได้มาเชื่อพระเจ้าหรือเปล่า แต่ที่แน่ ๆ คือ ไม่ได้มีฤทธิ์เหมือนเคย ไม่สามารถทำนายทายทักได้อย่างที่นายเคยใช้
ดังนั้น จะต้องกำจัดคนที่ทำให้ขาดรายได้! พวกเขาลากตัวเปาโลกับสิลาสออกมาที่ตลาด ให้ผู้นำของเมืองและชาวเมือง ได้เห็นว่า สองคนนี้เป็นตัวอันตราย

บาดแผลที่นำชีวิตใหม่
กิจการ 16:20-22
จากนั้นก็นำไปยังเจ้าหน้าที่ ฟ้องว่าทั้งสองเป็นยิวมาก่อความวุ่นวายในเมือง โดยที่มาชักชวนคนโรมให้นับถือ และรับธรรมเนียมที่ผิดกฎของโรม ซึ่งเป็นคำฟ้องเท็จ พอประชาชนได้ยินอย่างนั้นก็เข้ามารุมทำร้ายทั้งสอง
ชาวเมืองทำร้ายไม่พอ เจ้าหน้าที่สั่งถอดเสื้อ สั่งโบย โบยด้วยความโกรธที่พวกเขาตัดทางทำมาหากิน
กิจการ 16:23-24
หลังจากที่ถูกโบยอย่างทารุณ ก็สั่งเข้าคุก ห้องชั้นใน ใส่ขื่อที่เท้า .. แต่ดูเหมือนทั้งสองยังไม่สลบ
กิจการ 16:25-26
ราวเที่ยงคืน เปาโลและสิลาสกำลังอธิษฐาน ทั้งสองไม่ได้กระซิบพึมพัม แต่ส่งเสียงดังพอควรในความมืด ในความเงียบของคุก .. นักโทษคนอื่น ๆ ก็ฟังทั้งสองเพลิน ๆ อยู่ แล้วก็เกิดแผ่นดินไหวทันทีทันใด รากคุกสะเทือน
บทเพลงยามค่ำคืน ในเวลาที่เจ็บปวด ขณะที่ถูกจับ ถูกขัง … ยังมีเพลงสรรเสริญพระเจ้าจากความมืดมนของชีวิต นี่เป็นบทเรียนสำหรับพวกเรายามที่ต้องเผชิญกับความจนมุมในชีวิตเรา
กิจการ 16:26b-28
ประตูที่ปิดแน่นหนา ก็เปิดออก โซ่ตรวนแตกหักเป็นชิ้น ๆ นี่เป็นโอกาสที่นักโทษจะหนีออกจากคุก! ใครจะไม่หนีบ้าง หากเป็นอย่างนี้? คนที่เป็นทุกข์มากที่สุดคือพัศดี ถ้านักโทษหนี เขานี่แหละจะต้องรับผิดชอบ รับโทษทุกอย่าง แต่เปาโลรีบห้ามไว้ทัน อย่าทำร้ายชีวิตตนเอง …​เปาโลทราบดีว่า นี่เป็นเวลาของความรอดของชีวิตพัศดีคนนี้
กิจการ 16:29-32.
พัศดีเข้าไปตรวจในคุก ตัวสั่นด้วยความกลัวยิ่งนัก เขาถึงกับทรุดตัวลงต่อหน้าเปาโลและสิลาส ถามถึงความรอดว่า ทำอย่างไรจึงจะรอดจากบาปได้?.. ดูเหมือนเขาได้ยินสิ่งที่เปาโลอธิษฐาน หรือได้ข่าวเรื่องที่ประกาศในเมืองแล้ว และรู้เหตุผลของการถูกจับ
และเปาโลก็ตอบชัดเจนทันควันว่า ขอให้เชื่อวางใจพระเยซูจะรอดทั้งครอบครัวด้วย นี่คือเงื่อนไขได้การรับความรอดโดยไม่มีว่าต้องทำสิ่งโน้นสิ่งนี้ก่อน พระคุณของพระเยซูเท่านั้นที่ทำให้รอด
แล้วประกาศเรื่องราวของพระเยซูให้พัศดีพร้อมคนอื่น ๆ โดยไม่ต้องมีพิธีรีตรองใด ๆ
กิจการ 16:33
แล้วพัศดีก็พาเปาโล สิลาสไปล้างแผล เสร็จแล้วยังไม่ทันเช้า
ภายในเวลาเที่ยงคืนถึงเช้าก็มีครอบครัวใหม่ในฟิลิปปีกลับใจมาเชื่อพระเจ้า รับบัพติศมาด้วย
สิ่งที่เปาโลกล่าวก่อนหน้านี้ว่าครอบครัวจะได้รับความรอด ก็เกิดขึ้นจริง!
กิจการ 16:34-35
เรียกได้ว่าเสร็จภายในครึ่งคืน เปาโลกับสิลาสได้ไปเยี่ยมกินอาหารที่บ้านพัศดีด้วย จากนั้นก็ต้องกลับไปขังอย่างเดิม เช้าตรู่ ด้วยเหตุผลได้ไม่ได้บันทึกไว้ เจ้าหน้าที่ส่งคำสั่งมาให้ปล่อยเปาโลกับสิลาสไป …
กิจการ 16:36-37
ผู้ว่ายอมให้เปาโลกับสิลาสออกจากคุกได้ แต่เปาโลไม่ยอม เพราะว่าพวกเขาเฆี่ยนทั้งสองโดยยังไม่สอบสวน แล้วจะมาให้ออกไปง่าย ๆ ไม่ให้ใครรู้ได้อย่างไร ในเมื่อตัวเปาโลเองเป็นชาวโรม! พวกเขาต้องพาออกไปให้ใคร ๆ ได้เห็นเช่นกัน
มีกฎหมายที่จะทำโทษคนชาวโรมโดยไม่ไต่สวนก่อนไม่ได้.. ดังนั้น เท่ากับผู้ว่าการทำพลาดไปแล้ว
กิจการ 16:38-40
ในที่สุดมีการเจรจากันระหว่างสองฝ่าย ฝ่ายเมืองขอให้เปาโลออกไป ซึ่งมีการตกลงกัน เปาโลกับสิลาสกลับไปลาลิเดีย พวกเขาหนุนใจลิเดียและครอบครัว …
เปาโล สิลาส ทิโมธี และลูกา (ซึ่งเป็นผู้เขียน) ได้เข้ามาในฟีลิปปี เกิดผล สร้างกลุ่มคริสเตียน และเดินทางต่อไป (ออกจากเมืองไปกันสองคนคือ เปาโลและสิลาส)

พระคำเชื่อมโยง

ความขัดแย้งที่กลายเป็นโอกาส

คำอธิบายเพิ่มเติม

พระคุณที่ถูกคุกคาม
กิจการ 15:1-2
แล้วก็เกิดเรื่องที่ไม่น่าเกิด มีคนมาบอกพี่น้องว่า ถ้าจะมาเชื่อพระเยซู จะรับความรอดก็ให้เข้าสุหนัตตามบัญญัติของโมเสส นี่ทำให้เปาโลถึงโกรธมาก .. การมาเชื่อคือเชื่อในฤทธิ์แห่งไม้กางเขน การสิ้นพระชนม์ของพระเยซูจึงจะรอด ไม่ใช่ต้องทำตามกฎของยิวที่มีมาก่อน หรือทำดีเพื่อได้รับความรอด แต่ในเมื่อทั้งสองเถียงกันไม่จบ จึงตกลงว่าจะต้องให้เปาโลกับบารนาบัสไปปรึกษากลุ่มอัครทูต และผู้ปกครองที่อยู่ในเยรูซาเล็ม ทำให้เราเห็นว่า บางเรื่องในคริสตจักรก็ต้องมีการคุยกันเพื่อแก้ปัญหาด้วย (เปาโลได้เขียนอย่างชัดเจนในเอเฟซัส 2:8-9.. ความรอดเป็นของประทานจากพระเจ้าให้กับผู้ที่เชื่อ ไม่ใช่ด้วยการประพฤติ)
กิจการ 15:3-5
แต่พอมาถึงเยรูซาเล็ม กลับมีคนที่เห็นด้วยกับฟาริสี เพราะพวกเขายังติดกรอบความคิดเดิม ว่าต้องทำดีมาก ๆต้องให้เป็นที่พอพระทัยด้วยความดีต่าง ๆ แต่ด้วยพระปัญญาของพระเจ้า กรอบความคิดนั้น ใช้ไม่ได้เลย เนื่องจากว่า ไม่มีใครเป็นคนดีได้เต็มร้อย เรื่องนี้ฟาริสีไม่เข้าใจ บางทีพวกเราคนไทยก็เหมือนกัน เพราะเราคิดว่าทำบุญมาก ๆ ทำดีมาก ๆ มันก็น่าจะเป็นทางให้เราไปสู่สิ่งที่ดีนี่นา
กิจการ 15:6-8
เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญมาก คนจะรอดได้ด้วยความดีของตนเองอย่างนั้นหรือ? ถ้าอย่างนั้นการสิ้นพระชนม์ขององค์พระเยซูเจ้าจะมีประโยชน์อันใด? ทำไมพระเจ้าต้องส่งพระบุตรลงมา? ดังนั้นพวกเขาจึงต้องประชุมกันอย่างเคร่งเครียด และเปโตรที่พวกเขาคุ้นเคย ก็ได้ลุกขึ้นมาอธิบาย ว่าตัวเขาเองก็ได้เห็นว่า พระเจ้าทรงเทพระวิญญาณมาเหนือคนต่างชาติทั้ง ๆ ที่พวกเขาไม่ได้เข้าสุหนัต พระองค์ทรงมองเห็นจิตใจที่มีความเชื่อ หากพระเจ้าทรงยอมรับ แล้วทำไมเราจึงจะมาใช้กฎบังคับพวกเขากัน
กิจการ 15:9-11
เปโตรอธิบายชัดเจนว่า พระเจ้าทรงชำระ ไม่แยกยิวแยกต่างชาติอีกต่อไป และทุกคนต้องรอดด้วยพระคุณของพระเจ้า เปโตรยังไม่ลืมนิมิตที่เขาเห็นบนหลังคาบ้าน การชำระชีวิตนั้นเกิดเพราะพวกเขาเชื่อก่อน…
เปโตรชัดเจนมากที่จะบอกว่า กฎต่าง ๆ ของยิวนั้น เยอะเกินที่ใครจะรักษาได้ ดังนั้น ไม่ควรเอากฎใด ๆ มาบังคับความเชื่อของผู้อื่น
เหตุการณ์ครั้งนี้ สำคัญมาก ที่จะช่วยให้เราไม่หลงกลคนที่มาบอกว่าต้องถวายเงินเยอะ ๆ ต้องทำดีมาก ๆ ต้องอย่างนั้น อย่างนี้ … เพราะว่าในโลกของเรามีคนหลอกลวงมากมาย หลอกเอาอำนาจ เอาเงินของพี่น้อง
กิจการ 15:12-14
ทุกคนนิ่ง และฟังเหตุผลจากคำกล่าวของเปาโลและบารนาบัส หลักฐานที่เกิดขึ้นจริง พวกเขาไม่ได้พยายามสู้ตามความคิด แต่มีการฟังซึ่งกันและกัน
แล้วยากอบซึ่งเป็นน้องของพระเยซู(ผู้เขียนหนังสือยากอบ และเป็นหนึ่งในผู้นำคริสตจักรยุคแรก) จึงลุกขึ้นมาอธิบายย้ำอีกครั้ง ตอนนี้เราเห็นแล้วว่า อัครทูต ผู้ใหญ่ในเยรูซาเล็มมีความเข้าใจชัดว่า พระเจ้าทรงประสงค์สิ่งใด
กิจการ 15:15-19
ยากอบได้อธิบายโยงไปถึงพระคัมภีร์เดิมคือ อาโมส 9:11-12 พระเจ้าทรงกล่าวถึงคนอิสราเอลที่ยังหลงเหลือกับ คนชาติต่าง ๆ ที่ได้รับเรียกว่าเป็นคนของพระองค์ แสดงว่าพระเจ้าทรงมีพระทัยเผื่อคนต่างชาติมานานแล้ว ไม่ใช่จะให้แค่คนยิวได้รับพระพร ดังนั้น ท่านยากอบเห็นว่า ไม่ควรเอาบัญญัติยิวมาเป็นเครื่องกีดขวางความเชื่อของคนต่างชาติ
พอมาถึงตรงนี้ ทุกคนที่อยู่ในที่ประชุมน่าจะตระหนักถึงสิ่งที่พวกเขาเองหลายคนไม่เคยคิดมาก่อน แต่ก็ต้องยอมรับเพราะยากอบอ้างถึงพระคัมภีร์เดิมที่พวกเขาเชื่อถือ
กิจการ 15:20-21
ยากอบจึงสรุปเลยว่า สิ่งที่ควรทำต่อคนต่างชาติที่มาเชื่อก็คือ ช่วยให้พวกเขาไม่ทำบาปที่เคยทำเป็นกิจวัตรตอนที่ยังไม่เชื่อโดยเฉพาะอย่างยิ่งบาปที่เกี่ยวข้องกับรูปเคารพ พวกเขาต้องเข้าใจว่า เมื่อบังเกิดใหม่แล้ว ชีวิตเปลี่ยนแปลงอย่างไร
กิจการ 15:22-23a
ดังนั้น พี่น้องจึงต้องการคนที่จะอธิบายให้เข้าใจ สงสัยอะไรก็ถามได้ ดังนั้น จึงตั้งยูดาส และสิลาสไปกับเปาโลและบารนาบัส พร้อมกับจดหมายที่เขียนลงเป็นลายลักษณ์อักษร เพื่อจะได้อ่านกันชัดเจนว่าได้ตกลงกันอย่างไร
กิจการ 15: 23b-29
อันทิโอกทางใต้เป็นเมืองสำคัญของแคว้นซีเรียและซิลิเซีย แต่อยู่ภายใต้การปกครองของโรม เราจะเห็นจากจดหมายถึงความสัมพันธ์ของพี่น้องต่างเมือง และการช่วยเหลือฝ่ายวิญญาณที่มีต่อกัน
คนที่พยายามให้พี่น้องอันทิโอกแล้วก่อให้เกิดความสับสนในความเชื่อ ไม่ได้มาจากเยรูซาเล็มแน่นอน แต่เป็นคนอื่น มาจากที่อื่น คริสตจักรในเยรูซาเล็มมีความชัดเจนในเรื่องความเชื่อและช่วยให้พี่น้องที่ยังอ่อนความเชื่อได้ทำในสิ่งที่ถูกต้อง พวกเขาได้ยึดมั่นในองค์พระวิญญาณในการเขียนจดหมายนี้ ไม่ได้คิดเองเออเอง แต่โดยการทรงนำ และการปรึกษากับพี่น้องที่เติบโตในความเชื่อ
กิจการ 15:30-35
เป็นอันว่า ความสับสนจากคนที่พยายามให้พี่น้องเชื่อผิด ได้รับการแก้ไข เป็นเรื่องราวดี ๆ ที่เกิดขึ้นในหมู่ผู้เชื่อต่างเมือง และแทนที่จะรีบกลับ ก็มีการหนุนใจอยู่อีกหลายวัน ในที่สุด ยูดาสและสิลาสก็จากไป แต่เปาโลกับบารนาบัสก็อยู่ต่อเพื่อช่วยให้พี่น้องเติบโต

ความขัดแย้งที่กลายเป็นโอกาส
กิจการ 15:36-39a
เปาโลชวนบารนาบัสเดินทางกลับไปเยี่ยมเมืองต่าง ๆ ที่เคยประกาศ และสร้างคริสตจักรไว้ แม้บารนาบัสขอให้เขายอห์น มาระโกไปด้วย ท่านเปาโลก็ไม่เห็นด้วย เพราะยอห์นเคยทิ้งพวกเขาไปก่อนหน้านี้ แต่ในเมื่อตกลงกันไม่ได้ จึงต้องแยกทางกัน เราไม่ทราบว่าทั้งสองโกรธกันมากหรือเปล่า แต่ดูเหมือนว่าความขัดแย้งครั้งนี้ จะทำให้กลายเป็นคนสองกลุ่มที่ออกไปสองทิศเพื่อประกาศพระนาม
กิจการ 15:39b-41
เป็นอันว่า บารนาบัสไปกับยอห์นมาระโก และเปาโลไปกับสิลาส พวกเขาได้รับพรจากพี่น้องในอันทิโอก (สิลาสน่าจะกลับมาอีกครั้ง) ทั้งสี่ได้มีโอกาสไปหนุนใจพี่น้องอีกมากมาย เปาโลกับสิลาสเดินทางบกไปทางเหนือ เพื่อเยี่ยมพี่น้องที่เคยพบกันมาก่อน ส่วนบารนาบัสกับยอห์นมาระโกลงเรือไปไซปรัส …ต่อมาเปาโลเองก็ได้ชื่นชมบารนาบัส (1 โครินธ์ 9:6) และยอห์นมาระโก (โคโลสี 4:10) แสดงว่า ความขัดแย้งครั้งนั้นไม่ได้ทำให้เกิดความขมขื่นแต่อย่าง
ใด

ข้อพระคำเชื่อมโยง