ยอห์น 20 ทรงฟื้นขึ้นมาแล้ว

ยอห์นบันทึกเรื่องราวการคืนพระชนม์ ถ้ำเก็บศพที่ว่างเปล่า พระเยซูทรงพบมารีย์และศิษย์ในห้องที่พวกเขาชุมนุมกันอยู่สองครั้ง

ถ้ำเก็บศพที่ไม่มีศพ

พระเยซูทรงพบมารีย์มักดาลา

พระเยซูทรงพบศิษย์

พระเยซูทรงพบโธมัส


คำอธิบายเพิ่มเติม ยอห์น 20
ถ้ำเก็บศพที่ไม่มีศพ
ยอห์น 20:1-2
เช้าวันต้นสัปดาห์คือเช้าวันอาทิตย์ ขณะที่ยังมืดมาก มารีย์ และเพื่อนผู้หญิงด้วยกัน พากันไปยังถ้ำเก็บศพพระเยซู เพื่อนำเครื่องหอมไปชโลมพระศพอีก (ลูกา 24:1)
มารีย์คิดอย่างเดียวว่า มีคนมาขโมยพระศพไป แทนที่จะคิดว่า พระองค์ทรงฟื้นคืนชีพอย่างที่ทรงเคยบอกไว้ ดูเหมือนว่า เรื่องการคืนพระชนม์ไม่ได้อยู่ในหัวของเธอเลย เธอรีบกลับไปบอกข่าวพระศพหายไปกับอัครทูตสองท่าน เธอให้ข่าวผิด ๆ ว่า มีคนเอาพระองค์ไป
การคืนพระชนม์ในวันต้นสัปดาห์ ทำให้คริสเตียนได้เริ่มต้น มาประชุมนมัสการกันในวันนั้น และทำติดต่อกันมาจนทุกวันนี้
ยอห์น 20:3-5
เมื่อได้ยินอย่างนั้น ทั้งสองก็รีบไปดูสถานที่เกิดเหตุเลย ยอห์นเข้าไปหน้าถ้ำก่อน เห็นแถบผ้าวางอยู่แม้ยอห์นจะเข้าไปเห็นก่อน แต่คนที่แซงเข้าไปในถ้ำคือเปโตร เราจะเห็นนิสัยที่พุ่งของเปโตรได้ชัดเจนเลย น่าแปลกที่ศิษย์คนอื่นไม่ได้สนใจจะวิ่งมาดูเหมือนสองคนนี้
ยอห์น 20:6-10
หลักฐานว่า พระศพไม่อยู่ก็คือ พระองค์หายไป มีผ้าพันพระศพวางไว้ ผ้าพันพระเศียรพับวางไว้ต่างหากด้วย แม้ตอนนั้นยังนึกไม่ออก ไม่เข้าใจว่า พระเยซูจะต้องคืนชีพ เขาก็เชื่อสิ่งที่ตาเห็น คนยิวในสมัยนั้น จะเก็บศพโดยใช้ผ้าพันศีรษะกับผ้าพันร่างกายคนละผืน
พระเยซูทรงพบมารีย์มักดาลา
ยอห์น 20:11-13
มารีย์ยังไม่ไปไหน แต่ร้องไห้เสียใจไม่เห็นพระศพ แต่ขณะนั้นเอง เธอก็ก้มลงไปมองในถ้ำ ก็เห็นทูตสวรรค์นั่งอยู่ทางด้านพระเศียรกับด้านพระบาท ท่านทั้งสองถามมารีย์ ว่าร้องไห้ทำไม? เพื่อเป็นการเตือนสติเธอ และมารีย์ก็ตอบซื่อ ๆ ว่า พระเยซูถูกคนเอาไป เธอเข้าใจผิดแต่ก็มั่นใจเหลือเกิน
ยอห์น 20:14-15
แต่ขณะกำลังคุยกับทูตสวรรค์ ซึ่งเวลานั้นเธอก็คงไม่รู้ว่าเป็นทูตสวรรค์ เธอหันกลับมาเจอบุรุษคนหนึ่ง เธอคิดว่าเป็นคนสวน ความที่อยากได้พระศพคืน เธอจึงถามเขาว่า พระศพอยู่ที่ไหน จะได้รับไป… เธอกล่าวคำที่ยังเป็นข่าวปลอมอยู่ คือ คิดว่ามีคนเอาพระศพไป ทั้ง ๆ ที่เธอไม่สามารถจะจัดการกับศพได้ (หากว่ามีจริง เพราะเป็นเพียงผู้หญิงตัวเล็ก ๆ คนหนึ่ง) แต่เธอก็พร้อมที่จะทำทุกอย่างเพื่อให้ได้ศพคืน
ยอห์น 20:16-17
แต่เวลานั้นเอง พระเยซูตรัสเรียกว่า มารีย์เอ๋ย เท่านั้นแหละเธอก็ร้องออกมาว่า รับโบนี ซึ่งแปลว่าอาจารย์ ตาของเธอเปิดออก เห็นพระเยซูแล้ว เห็นเพราะเธอได้ยินเสียงเรียกของพระองค์
ตอนนี้ เธอรู้แล้วว่า พระเยซูคืนพระชนม์ แต่ยังตกใจมาก พระเยซูห้ามไม่ให้เธอรั้งพระองค์ไว้ แต่ทรงสั่งให้เธอไปบอกพี่น้องว่า พระเยซูกำลังจะไปหาพระบิดา พระเจ้าทั้ง..​ของพระองค์ และของพวกเขา
นี่เป็นครั้งแรกที่พระเยซูทรงเรียกศิษย์ว่า พี่น้อง (แต่ก่อนทรงเรียกว่า ผู้รับใช้ เรียกว่าเพื่อน) และทรงบอกด้วยว่า พระบิดาเป็นของพระองค์และของเขา เท่ากับพระองค์ทรงรับพวกเขาเป็นพี่น้องของพระองค์ด้วย …​
พระเยซูทรงพบศิษย์
ยอห์น 20: 18-19ก
แล้วมารีย์ก็ทำตามคำสั่งพระเยซู ทุกอย่าง คืนวันนั้นเอง ศิษย์มารวมตัวกัน เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นสิ่งที่ไม่คาดฝัน พวกเขาต้องมาคุยกันให้รู้เรื่อง พระเยซูฟื้นขึ้นมา แต่พระองค์อยู่ที่ไหนกันล่ะ? พวกเขายังกลัวเหล่าผู้นำยิวอยู่ จึงปิดประตูแน่นหนา เวลานั้นต้องมีข่าวออกมาแล้วว่า พระศพหายไป และคนที่น่าจะถูกกล่าวหาว่า ขโมยพระศพก็คือพวกศิษย์นั่นเอง ในเวลานั้น โทษของการขโมยศพคือประหารชีวิต
เราลองคิดดูว่า ในวันอาทิตย์ซึ่งเป็นวันแรกที่ทรงคืนพระชนม์นั้น จะโกลาหลเพียงใด ข่าวจะแพร่สะพัดออกไปทั่ว ใคร ๆ ก็ต้องการคำอธิบาย มีมารีย์ เพื่อน ๆ เปโตร และยอห์นที่เป็นผู้เห็นว่า ไม่มีพระศพจริง ๆ ในเช้ามืดวันนั้น แต่มีคนเดียวที่ได้พูดกับพระองค์คือมารีย์ คำของมารีย์จะมีความน่าเชื่อถือเพียงใด?
ยอห์น 20:19ข-21
แต่ถึงปิดประตูแล้ว สิ่งที่ไม่คาดฝันก็เกิดขึ้น!! พระเยซูทรงมาหาพวกเขา ด้วยความที่ยังมีความกลัว กังวลใจ เป็นทุกข์ พระเยซูตรัสให้สันติสุขอยู่กับเขา ทรงให้เขาดูพระหัตถ์ และสีข้าง ซึ่งพวกเขาก็ต้องได้ยินจากยอห์นมาแล้ว ว่าเกิดอะไรขึ้นกับพระองค์บ้าง พระเยซูตรัสให้เขามีสันติสุขถึงสองครั้ง และตรัสว่าสิ่งสำคัญยิ่งคือ พระองค์จะส่งพวกเขาออกไปแบบที่พระบิดาทรงส่งพระองค์มา
พระเยซูไม่ได้ตำหนิพวกเขาเลย และเวลานี้ พระองค์มาหาเขาด้วยวิธีแปลกมา เข้ามาได้อย่างไร ในเมื่อ ลั่นกลอนไว้อย่างดี
ยอห์น 20:22-23
จำได้ไหม พระเยซูตรัสเรื่องพระวิญญาณบริสุทธิ์มาหลายครั้ง แต่พวกเขายังไม่เข้าใจ พระองค์ตรัสสั่งให้เขารับพระวิญญาณของพระองค์ และทรงกำชับให้เขายกโทษให้ผู้อื่น … ใช่แล้ว อย่างที่พระองค์ทรงทำบนไม้กางเขน!
พระเยซูทรงพบโธมัส
ยอห์น 20:24-25
หลังจากนั้น เมื่อพระเยซูไม่อยู่กับเขาแล้ว โธมัสก็เข้ามารวมกลุ่ม .. ทุกคนเห็นองค์พระเยซู แต่เขาไม่เห็น ถ้าเป็นอย่างนั้นเขาจะไม่เชื่อ ถ้าไม่เห็นรอยตะปูและรอยแทงที่สีข้าง ขอเอานิ้วแหย่เข้าไปด้วย …​
มีคนอย่างโธมัสในโลกมากมาย ต้องขอเห็นหน่อย ต้องขอแตะด้วย ต้องใช้ประสาทสัมผัสเพื่อให้เกิดความเชื่อ แต่พระเจ้าไม่ได้ทรงต่อว่าเขาเลย … พระองค์ทรงตอบสิ่งที่อยู่ในใจของโธมัส
ยอห์น 20:26
ต่อมาอีกสัปดาห์ อีกครั้งที่ประตูลงกลอนแน่น แต่พระเยซูก็มาอยู่ท่ามกลางพวกเขา ตรัสให้พวกเขามีสันติสุขอีก คราวนี้ โธมัสอยู่กับพวกเขา เอ พระเยซูทรงหายไปไหนนะ ไม่มาเลย แต่พระองค์กลับมาพบพวกเขาอีกในหนึ่งสัปดาห์ให้หลัง
ยอห์น 20:27-29
คราวนี้ พระองค์ยื่นพระหัตถ์ให้โธมัสเอามือแยงเข้าไปในสีข้างของพระองค์ด้วย พอโธมัสได้ทำอย่างนั้น เขาก็ร้องว่า “องค์พระผู้เป็นเจ้า และพระเจ้าของข้าพเจ้า” เขาไม่สงสัยการคืนพระชนม์อีกต่อไป ที่ทรงคืนพระชนม์มาให้เขาเห็นครั้งนี้ พิสูจน์แล้วว่า พระองค์ทรงเป็นพระเจ้าแท้จริง พระเยซูทรงมีร่างใหม่เมื่อทรงคืนพระชนม์ แต่กลับทรงเก็บรอยแผลสำคัญนั้นไว้
ด้วยความสงสัยของโธมัสนี่เองที่ทำให้เราได้พระพรกัน เพราะเมื่อเราเชื่อพระเยซูทั้งที่ไม่เห็นพระองค์ เราจึงมีความสุขมาก
ยอห์น 20:30-31
พระเยซูทรงทำหมายสำคัญมากมายที่เล็งถึงการเป็นพระเมสสิยาห์ องค์ผู้ถูกเจิม แต่ยอห์นไม่ได้บันทึกเอาไว้ เขาได้ให้เหตุผลที่เขียนเรื่องราวทั้งหมด ก็เพื่อผู้อ่านจะได้เชื่อว่า
​​​พระเยซูคือผู้ที่พระเจ้าทรงเจิม ทรงเป็นพระบุตรของพระเจ้า และจะได้ชีวิตนิรันดร์ ในพระนามของพระองค์
อย่างหนึ่งที่เราต้องเข้าใจคือ พระนามของพระเจ้ามีความหมายไม่ใช่แค่ชื่อ แต่พระนามเป็นตัวแทนของพระองค์ทั้งหมด การมีชีวิตในพระนาม ก็คือ การมีชีวิตในพระเจ้าองค์นี้ ผู้ทรงนามพระเยซู
บางทีเราเชื่อพระเยซูมานาน และไม่ได้คิดอะไรมาก แต่ตอนนี้ถึงเวลาที่เราจะต้องเข้าใจ รู้จัก สัมพันธ์สนิทกับพระองค์ต่างไปจากที่เคยแล้ว อย่าบอกแค่ว่า ฉันเป็นคริสเตียน แต่ลองตามพระเยซูจริง ๆ แล้วจะรู้ว่า การตามพระองค์นั้น เปลี่ยนชีวิตเราขนาดไหน

ข้อพระคำเชื่อมโยง
1*มัทธิว 28:1-8;27:60,66; 28:2
2* ยอห์น 21:23,24; 13:23; 19:26; 21:7,24
3* ลูกา 24:12
5* ยอห์น 19:40
7* ยอห์น 11:44
8* ยอห์น 21:23,24
9* สดุดี 16:10

11* มาระโก 16:5
14* มัทธิว 28:9 ยอห์น 21:4
16* ยอห์น 10:3
17* ฮีบรู 4:14, 2:11; มาระโก 16:19;
ยอห์น 16:28; 17:11; กิจการ 1:9
เอเฟซัส 1:17
18* ลูกา 24:10,23
19* ลูกา 24:36; ยอห์น 9:22; 19:38; 16:6; 14:27; 16:33
20* กิจการ 1:3; ยอห์น 16:20,22

21* ยอห์น 17:18-19
22* ยอห์น 16:20-22
23* มัทธิว 16:19; 18:18
24* ยอห์น 11:16
27* 1 ยอห์น 1:1; มาระโก 16:14
29* 1 เปโตร 1:8
30* ยอห์น 21:25
31* ลูกา 1:4; 1 ยอห์น 5:13; ลูกา2:11; ยอห์น 3:15-16; 5:24

คำอธิบายเพิ่มเติมและพระคำเชื่อมโยง กิจการ 4

การสอบสวนเปโตรและยอห์น

กิจการ 4:1-4
พอชายที่เป็นอัมพาตเดินได้ เปโตรก็ฉวยโอกาสที่จะประกาศพระนามพระเยซูทันที ไม่มีการรีรอ ไม่ได้เตรียมตัวมาก่อน ขณะที่กำลังพูดอยู่นั้นเอง ปุโรหิต ผู้ดูแลพระวิหาร และพวกสะดูสีที่ไม่เชื่อการคืนชีพก็เข้ามาขัดจังหวะ ต่อหน้าต่อตาคนหลายพัน จิตใจของฝ่ายตรงข้ามทั้งโกรธ ทั้งรู้สึกแพ้ ทั้งเป็นกังวล พวกเขารับไม่ได้ที่อัครทูตสอนประชาชนเรื่องการคืนชีพของพระเยซู จึงสั่งจับเปโตรและยอห์นไว้ในคุกเพื่อจะสอบสวนในวันรุ่งขึ้น แต่ในวันนั้นมีคนที่ฟังเชื่อเพิ่มอีก นี่เป็นระเบิดทางการเมืองศาสนาทีเดียว ดูจากยกนี้ อัครทูตชนะคนมากมายแล้วแม้ว่าพวกเขาไม่เก่งธรรมบัญญัติอย่างพวกผู้นำเหล่านั้น พระเจ้าทรงอยู่กับพวกเขาอย่างเห็นได้ชัด


1* มัทธิว 22:23
2* กิจการ 17:18, 3:15
3* ลูกา 21;12
4* กิจการ 2:41

กิจการ 4:5-7
พวกสะดูสีเป็นปุโรหิตชั้นสูงอันนาส กับคายาฟาสก็เป็นสะดูสีด้วย (กิจการ 5:17) ตอนที่พระเยซูทรงทำการของพระองค์ ฟาริสีถือพระองค์เป็นศัตรู แต่พอมาถึงกิจการ สะดูสีจะเป็นผู้ที่ตามราวีคริสเตียนมาโดยตลอด เราจะเห็นว่า การสอบสวนนี้มีผู้นำที่มีอิทธิพลมาร่วมด้วยอีกหลายคน เรียกได้ว่ามาเป็นขโยงเลยทีเดียว ดูน่ากลัว…
แต่คำถามของพวกเขานี่สิ เข้าทางเปโตรเลย เป็นคำถามที่เปโตร
อยากตอบจริง ๆการทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดในนามของใครก็ตาม สำหรับคนยิวแล้วพวกเขาเคร่งครัดว่า เท่ากับคน ๆ นั้น เป็นผู้กระทำเอง คล้าย ๆ กับเอกสารมอบอำนาจในปัจจุบัน

5*
6* ลูกา 3:2, ยอห์น 18:13,24, มัทธิว 26:3
7* มัทธิว 21:23,
8* มัทธิว 10:20
9* กิจการ 3:7-8

กิจการ 4:8-12
ตอนนั้นเอง พระวิญญาณได้เสด็จมาประทับในตัวเปโตรอย่างพิเศษ เขาจึงกล้าหาญ เต็มด้วยสติปัญญาอย่างที่ปกติไม่ได้เป็นเช่นนั้น เราจะเห็นว่า การทำการของพระเจ้านั้น บางครั้งก็มีความพิเศษในการเจิม ของพระองค์ดังตัวอย่างในเรื่องตอนนี้จากชายขี้ขลาดในวันที่พระเยซูทรงถูกสอบสวน วันที่เขาปฏิเสธ
พระเยซู เขากลับกลายเป็นอีกคนที่จะพูดเรื่องของพระองค์อย่างไม่หวาดหวั่น

10* กิจการ 3:6, 2:24
11* สดุดี 118:22
12* กิจการ 13:26, 28:28, ยอห์น 4:22 ฮีบรู 2:3, ยูดา 3, 1 ทิโมธี 2:5, กาลาเทีย 1:7 กิจการ 10:43,

กิจการ 4:13-17
ในสมัยของพระเยซูนั้น ชายยิวจะได้เรียนอ่านเขียนกันในศาลาธรรมซึ่งมีกระจัดกระจายทั่วไป แต่ที่ว่าเขาไม่ได้เรียนสูงนั้นก็คึอ พวกเขาไม่ได้เรียนที่จะเป็นธรรมจารย์ อาจารย์สอนธรรมบัญญัติเหมือนพวกฟาริสี สะดูสี
แต่เมื่อพวกเขารู้ว่า อัครทูตอยู่กับพระเยซูมาสามปี ก็พอจะเดาได้ว่า ต้องมีความเข้าใจ อย่างพระเยซู แต่ที่เหนือกว่านั้นคือ พวกเขาทำการอัศจรรย์อย่างพระองค์ด้วย!
ยิวพวกนี้อยู่ในสภาสูงมีตำแหน่งในพระวิหาร มีตำแหน่งที่มีอำนาจ แต่พวกเขาต้องมาคุยกันว่าจะทำอย่างไรดีกับอัครทูตเหล่านี้ เพราะพวกเขาเสียความนิยมจากประชาชนไม่ได้ไม่คุ้มเอามาก ๆ พวกเขาตัดสินใจสั่งไม่ให้อัครทูตพูดถึงพระนามพระเยซูกิจการ

13* ยอห์น 7:15
14* กิจการ 3:11, ลูกา 21:15
15*
16* ยอห์น 11:47, 12:19, กิจการ 3:9,10
17* กิจการ 5:28, 40

4:18-22
แต่แล้ว พวกเขาต้องประหลาดใจที่อัครทูตไม่ได้แสดงว่า กลัวพวกเขาเลย
กลับมีความตั้งใจที่จะประกาศพระนามต่อไปตามคำบัญชาของพระเยซูศัตรูของพระเจ้าตอนนี้จนตรอก ไม่รู้จะทำอย่างไร จำต้องปล่อยอัครทูตไปก่อน เพราะประชาชนที่ เห็นเหตุการณ์ต่างตระหนักว่า การหายโรคเป็นเรื่องจริง พระเจ้าทรงทำการจริง พวกเขาจะไปต่อต้านตอนนี้ ไม่ดีแน่

18*
19* กิจการ 5:29
20* อาโมส 3:8, ยอห์น 15:27, 1 โครินธ์ 9:16, กิจการ 22:15, 1 ยอห์น 1:1,3
21* กิจการ 5:13, 26, มัทธิว 21:26,46, มาระโก 11:32, ลูกา 20:6, 19, 22:2 กิจการ 3:7,8
22

ถึงห้ามก็ไม่หวั่น

กิจการ 4:23-26
ถ้าเป็นสมัยใหม่ ถือว่าถูกจำกัดเสรีภาพในการนับถือ ในการพูดอย่างอิสระ ดังนั้นอาจจะต้องมีการรวมพลเดินขบวนอย่างที่เกิดขึ้นทุก ๆ วันในโลก
แต่พวกเขาไม่ได้คิดไปสู้อย่างนั้น พวกเขาหันไปอธิษฐานต่อพระเจ้าสูงสุด พวกเขานึกถึงพระธรรมสดุดี 2 ที่กล่าวถึงการต่อต้านพระเจ้าและผู้ที่พระองค์ทรงเจิมคือ พระคริสต์ (หรือพระเมสสิยาห์ พระมาชิอัค.. ตามภาษาฮีบรู) พวกเขาอธิษฐานด้วยการใช้คำที่อยู่ในสดุดีบทนั้นตรง ๆ พวกเขามองเห็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นว่า เป็นเรื่องที่มีการพยากรณ์ไว้ล่วงหน้ามาแล้ว อย่างหนึ่งที่เราเห็นคือ พวกเขารู้จักพระคัมภีร์เป็นอย่างดี 

23
24* ดู กิจการ 1:14, อพยพ 20:11, 2 พงศาวดาร 2:12, เนหะมีย์ 9:6
สดุดี 102:25, 124:8, 134:3, 146:6
25* สดุดี 2:1-2,
26* กิจการ 10:38, ลูกา 4:18, ฮีบรู 1:9, ดาเนียล 9:24, วิวรณ์ 11:15

กิจการ 4:27-29
ในคำอธิษฐานนั้น พวกเขามีความเข้าใจว่า คนทั้งหลายที่ต่อต้านพระเจ้าก็ทำไม
ตามแผนการที่พระเจ้าทรงกำหนดไว้โดยพวกเขาไม่รู้ตัว พวกเขาขอพระเจ้าเมตตา และขอทรงให้พวกเขากล้าหาญ ทั้งที่รู้ว่าความกล้าหาญที่จะพูดเรื่องของพระเจ้านั้น จะทำให้เกิดการข่มเหงมากขึ้น และการข่มเหงสมัยก่อนนั้น รุนแรง ถึงชีวิตในคำอธิษฐานกล่าวถึงผู้รับใช้บริสุทธิ์ผู้ที่พระเจ้าทรงเจิม

27* ดูข้อ 30,26, ลูกา 23:7-11,มัทธิว 27:2,19, 26:3
28* อิสยาห์ 46:10, กิจการ 2:23
29* 2 พงศ์กษัตริย์ 19:16, กิจการ 4:13,31, 9:27,29,13:46, เอเฟซัส 6:19

กิจการ 4:30-31
พวกเขายังขอให้พระเจ้าทรงทำการอัศจรรย์แบบยิ่งใหญ่ แล้วในวันนั้น สิ่งที่น่ากลัวก็เกิดขึ้น เมื่อพวกเขาอธิษฐานจบ สถานที่นั้นสั่นอย่างรุนแรงเหมือนกับแผ่นดินไหว พระเจ้าทรงยินเสียงของพวกเขา และทรงตอบด้วยเสียง ความสั่นสะเทือนในธรรมชาติให้ทุกคนได้สัมผัส แบบนี้ก็ยิ่งเชื่อ ยิ่งกล้า เพราะว่า พระเจ้าทรงยิ่งใหญ่ตามที่เขาทูลต่อพระองค์จริง ๆ

30* สดุดี 138:7, สุภาษิต 31:20, อิสยาห์ 1:25, เศฟันยาห์ 1:4, กิจการ 3:6
31* กิจการ 2:2,4, 16:26, สดุดี 77:18, ฟีลิปปี 1:14

กิจการ 4:32-37
นี่คือภาพความเป็นอยู่ของคริสเตียนในยุคแรก เป็นชีวิตของการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ พร้อมที่จะให้กับคนที่ขัดสนเพื่อว่าทุกคนจะมีกินพอ ๆ กัน ไม่ใช่รวยล้ำ กับขอทาน พวกเขาใช้ชีวิตแบบนี้คือ คนที่มีมากกว่าจะแบ่งให้กับคนที่มีน้อยกว่า อัครทูตเป็นผู้ช่วยดูแลให้มีการแจกจ่ายกันอย่างทั่วถึง

32* 2 พงศาวดาร 30:12, เอเสเคียล 11:9, ฟีลิปปี 1:27, กิจการ 2:44
33* กิจการ 1:8,22, 11:23
34* 2 พงศาวดาร 8:14-15, กิจการ 2:45
35* กิจการ 4:37, 5:2, 6:1
36* มาระโก 3:17
37* กิจการ 4:35